Slaap en gezondheid

Heb je weleens gemerkt dat je na een korte nacht de hele dag zin hebt in tussendoortjes en het liefst zoet of vet eten? Of dat je jezelf minder goed kunt motiveren om te bewegen? Dat is geen zwakte, maar een natuurlijk gevolg van wat er in je lichaam gebeurt. 

Door te weinig slaap raakt je lichaam uit balans. Je voelt je moe, je hebt minder energie en je grijpt sneller naar gemaksvoedsel, zoals chocola of die zak chips die nog in de kast ligt. 

De slaap stuurt allerlei processen aan die belangrijk zijn voor je gewicht. Zo maakt je lichaam tijdens de diepe slaap groeihormoon aan. Dat klinkt misschien alsof het alleen iets voor kinderen is, maar ook bij volwassenen is het superbelangrijk. Dit hormoon helpt je spieren herstellen en stimuleert je vetverbranding. 

Slaap je te weinig? Dan komt er minder groeihormoon vrij. Je lichaam verbrandt minder vet en slaat makkelijker energie op in de vorm van vet. Daarnaast herstellen je spieren minder goed. Dat betekent dat je stofwisseling trager werkt én je lichaam minder goed in vorm blijft, hoe gezond je overdag ook probeert te leven.  

Tijdens je slaap worden twee belangrijke hormonen gereguleerd die invloed hebben op je hongergevoel. Dit zijn je verzadigingshormoon (leptine) en je hongerhormoon (ghreline): 

• Leptine vertelt je hersenen dat je genoeg gegeten hebt. 
• Ghreline stimuleert juist je eetlust. 

Wat gebeurt er bij slaapgebrek? Leptine daalt, terwijl ghreline stijgt. Het resultaat? Je hebt meer trek, vooral in vet en calorierijk eten. Dit verklaart waarom je na een korte nacht sneller grijpt naar tussendoortjes en snacks, zelfs als je eigenlijk geen honger hebt. 

“Een goede nachtrust is dus een krachtig hulpmiddel om je lichaam in balans te houden, van je stofwisseling tot je hormonen en je eetgedrag. Wat bijdraagt aan een gezond gewicht.” 

Bij slaaptekort verandert dus je eetgedrag doordat het hormoon leptine daalt en ghreline stijgt. Je hebt vaak meer trek snelle energie zoals zoet, vet of zout eten. Daarnaast heb je minder controle over je impulsen, waardoor het lastiger wordt om bewuste keuzes te maken.  

Het effect van slaap op je eetlust is hormonaal én psychologisch. Door beter te slapen, ondersteun je jouw energieniveau, maar ook je vermogen om gezonde keuzes te maken.

Je stofwisseling, oftewel je metabolisme, bepaalt hoeveel energie je lichaam in rust verbruikt. Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je metabolisme efficiënt blijft werken.  

Bij een verstoord slaappatroon of structureel slaaptekort vertraagt dit systeem. Dat betekent dat je lichaam minder goed vet verbrandt en eerder energie opslaat als reserve.  

“Slaaptekort vertraagt de vetverbranding, waardoor je sneller aankomt, zelfs als je niet meer eet dan normaal.” 

Ook verstoring van je biologische klok, bijvoorbeeld door nachtdiensten of onregelmatige slaaptijden, kan een negatieve invloed hebben op je stofwisseling.