Jarenlang zat vet in het verdomhoekje. Er werd simpel geredeneerd: vet is een dikmaker, overgewicht is 'slecht' dus vet is slecht. Maar vet is terug van weggeweest en dat is maar goed ook. Vet is namelijk vet gezond. Maar hoe zit het met artrose en het eten van vetrijke producten?
Vet is een belangrijke brandstof en bouwstof
Vet is, mits je voor de juiste vetten kiest, een belangrijke brandstof en bouwstof voor ons lichaam en er zitten allerlei vitamines in die onmisbaar zijn. Bovendien geeft vet je tijdens het eten een 'vol gevoel', waardoor je per saldo minder calorieën binnenkrijgt dan met een vetarm dieet. Natuurlijk is dat geen vrijbrief om chips, slagroom, speklappen, patat en gevulde koeken te gaan eten. Alhoewel? Bij vetten geldt het motto: vetten die je in hun pure vorm gebruikt, zoals olie en boter, zijn niet per definitie de dikmakers. En ook hiervoor geldt dat variatie het toverwoord is.
Verzadigde versus onverzadigde vetten
Wat is dan wel goed vet? Laten we bij het begin beginnen, vet kun je namelijk in twee groepen verdelen.
Verzadigde vetten
Deze zitten vooral in dierlijke producten zoals roomboter, kaas, melkproducten en vlees. Verzadigde vetten zijn bij kamertemperatuur over het algemeen hard. Een teveel aan verzadigd vet wordt gekoppeld aan allerlei welvaartsziekten, zoals hart- en vaatziekten.
Onverzadigde vetten
De bekendste onverzadigde vetten zijn omega-3- en omega-6-vetten. Deze zijn essentieel, omdat je lichaam ze zelf niet gemakkelijk kan aanmaken. Omega-3 zit vooral in vette vis, walnoten en lijnzaad. Omega-6 komt veel voor in plantaardige oliën, zoals zonnebloemolie of maisolie.
4 feiten over vetten en artrose
Dan de hamvraag: wat weten we over deze voedingsstof in combinatie met artrose? Eerlijk is eerlijk: nog lang niet alles. Maar er wordt wel veel onderzoek naar gedaan en we zetten de vier opvallendste resultaten uiteen.
1. Vetrijk dieet lokt ontstekingen uit
Sommige mensen die artrose hebben, blijken ook gevoeliger voor de negatieve effecten van een vetrijk dieet. Deze mensen ontwikkelen vaak eerst het metabool syndroom en daarna artrose. Het metabool syndroom is de benaming voor een combinatie van overgewicht en een verstoorde bloedsuikerspiegel. Hoe die relatie precies in elkaar steekt is nog onderwerp van onderzoek.
Zo deed Lobke Gierman, wetenschappelijk medewerker van TNO, onderzoek bij muizen. De muizen kregen een vetrijk dieet voorgeschoteld en sommige muizen reageerden op den duur met symptomen van het metabool syndroom (zoals een hoge bloeddruk) en heel hoge ontstekingsfactoren. Deze groep dieren had veertig weken later veel vaker artrose dan de muizen die minder heftig reageerden op vetrijk voedsel.
2. Verzadigde vetten hopen zich op in kraakbeen
Ook twee universiteiten in Australië komen tot de conclusie dat mensen die teveel vet en koolhydraten eten, een groter risico hebben om artrose te ontwikkelen. Het team keek specifiek naar het effect van verzadigde vetzuren. De ontdekking: verzadigde vetten hopen zich op in het kraakbeen, waardoor de aanmaak van gezonde cellen minder wordt. Het kraakbeen wordt zwakker en extra gevoelig voor beschadigingen.
3. Verzadigde vetten zitten vooral in dierlijke producten
Het zijn dus vooral de verzadigde vetten die in de onderzoeken naar voren komen als de boosdoener. Ook als we nog dieper inzoomen op vet, blijken bepaalde vetzuren onstekingen in het lichaam in de hand te werken. Een voorbeeld daarvan is vlees, wat rijk is aan het vet arachidonzuur. Met een vegetarisch dieet sluit je ze bijna helemaal uit. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken toonden aan dat veganistische diëten bevorderlijk kunnen zijn voor mensen met bijvoorbeeld reumatoïde artritis en artrose.
4. Meervoudig onverzadigde vetten gezond bij artrose
Goede vetten werken juist als smeermiddel voor gewrichten. Deze vetten lijken een remmende werking te hebben op verschillende vormen van ontstekingsreuma en artrose. Hoe dit precies werkt is nog onduidelijk. Wat we wel weten is dat we door ons huidige westerse voedingspatroon te veel verzadigde vetten binnenkrijgen en te weinig onverzadigde vetten. Dat geldt uiteraard niet alleen voor mensen met reuma, maar voor elke Nederlander.
Dit zijn gezonde vette producten
Oké, we hebben dus meer gezonde vetten nodig en minder ongezonde vetten. We zetten een paar gezonde vetten op een rijtje:
- vette vis zoals haring, zalm en makreel. Ze bevatten vetzuren EPA en DHA, die het lichaam niet gemakkelijk zelf kan aanmaken;
- plantaardige oliën zoals olijfolie, sesamolie, tarwekiemolie en koolzaadolie;
- zeewier is een goede bron van EPA en omega-3-vetzuur;
- avocado, een doorsnee avocado bevat ongeveer 20 gram vet;
- olijven, kies wel olijven zonder toegevoegde suiker;
- noten, van pecannoten tot amandelen en macadamia. Of maak notenpasta!
