Na een dag hard werken, een lange wandeling of een druk feestje is het niet zo gek dat je moe bent. En soms is dat vermoeide gevoel zelfs gezond en lekker; je weet dat je wat gedaan hebt en verlangt naar je bed. Heerlijk! Maar wanneer vermoeidheid samengaat met een ziekte of aandoening, zoals reuma, voelt dat vermoeide gevoel anders dan 'gewoon' moe. Hoe zit dat?
Altijd moe
Heb je reuma en ben je vaak moe, dan is die vermoeidheid niet te vergelijken met iemand die moe is na een slechte nachtrust of een sporttraining. Vermoeidheid bij reuma betekent vaak dat je chronisch vermoeid bent. Rust nemen of slapen helpt niet of onvoldoende. Hoeveel je ook rust of slaapt, dat intens vermoeide gevoel zal er niet door verdwijnen.
De vermoeidheid kan zo heftig zijn, dat je dagelijks leven erdoor wordt beïnvloed. Vaak leidt het tot minder activiteit in je gezin of werk, of je zegt nee tegen een uitje, visite of borrel. Wat vroeger leuk was, vergt nu meer energie. Het werk dat je vroeger prima aankon en het feestje waar je vroeger naar uitkeek, kost je nu gewoon (te) veel energie.
Oorzaken vermoeidheid
Bijna de helft van de mensen met een reumatische aandoening ervaart deze aanhoudende vermoeidheid. Vooral bij ontstekingsreuma, zoals het syndroom van Sjögren en reumatoïde artritis (RA), komt het veel voor. De vermoeidheid kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het een symptoom zijn van de aandoening of het gevolg zijn van medicijnen. Vaak gaat reuma samen met continue pijn en ook die pijn put je uit.
Moeheid en reumatoïde artritis (RA)
Mensen met RA hebben dus niet alleen last van gewrichtsstijfheid en pijn, maar ook van vermoeidheid, slaapproblemen en een verminderde kwaliteit van leven. Bij RA is de oorzaak van vermoeidheid moeilijk te vinden: de activiteit van de ontstekingen kan een rol spelen. Ook kan bloedarmoede in combinatie met een hoge ziekteactiviteit van invloed zijn. Vermoeidheid is dus vaak hardnekkig. De moeheid heeft daarom een grote invloed op de dagelijkse bezigheden.
Als vermoeidheid eenmaal de kop opsteekt, zijn er allerlei factoren die ertoe leiden dat vermoeidheid blijft bestaan. Je slaapt bijvoorbeeld slecht door de pijn, daardoor ben je overdag meer vermoeid en ervaar je meer pijn, waardoor je 's nachts wederom slecht slaapt. Je kunt in een vicieuze cirkel terechtkomen; het kan steeds lastiger worden om de oplossing voor je vermoeidheid te vinden.
Effect van lichttherapie bij reuma
Er is (nog) geen medicijn of behandeling die vermoeidheid bij reuma tegengaat. Er zijn wel behandelingen die vermoeidheid verminderen, of die je ondersteunen in het omgaan met vermoeidheid. Denk aan zelfmanagement cursussen en cognitieve gedragstherapie.
Andrea Evers van de Universiteit Leiden wil ook het effect van lichttherapie onderzoeken bij mensen met reumatoïde artritis (RA). Het zou de eerste daadwerkelijke behandeling van vermoeidheid kunnen worden. Een behandeling die ook nog eens relatief eenvoudig is. Ze denkt dat de behandeling ervoor kan zorgen dat iemand met RA geleidelijk in een normaal 24-uursritme van waken en slapen komt.
Effect van licht op je biologische klok
Lichttherapie draait om je biologische klok. Elk mens heeft deze biologische klok, het 24-uurs ritme van het lichaam. Die klok kan verstoord raken, bijvoorbeeld door een jetlag of de overgang van winter- naar zomertijd. Het ritme wordt onder andere gereguleerd door het hormoon melatonine. Dat wordt aangemaakt wanneer het donker wordt, zodat je moe wordt en wilt gaan slapen.
Uit vooronderzoek van Evers bleek dat veel mensen met RA vroeger naar bed gaan en eerder wakker worden dan mensen zonder RA. Het kan zijn dat bij mensen met RA de melatonine te vroeg wordt aangemaakt. Hierdoor kunnen slaapproblemen en moeheid ontstaan. Ook blijkt dat gedurende de nacht de groep mensen met RA meer melatonine aanmaken dan mensen zonder RA.
Lichttherapie beïnvloedt dit 24-uurs ritme. Uit onderzoek bij andere aandoeningen is bijvoorbeeld bekend dat lichttherapie verstoringen in het 24-uurs ritme kan aanpakken en dus kan helpen het 24-uurs ritme weer in balans te brengen.
Onderzoek
Mensen die in het onderzoek behandeld werden met lichttherapie, keken een half uur per dag naar een bepaald soort licht uit een speciale, lichtgevende bril. Het licht dat de bril afgaf, remde de melatonineproductie en brak de aanwezige melatonine af. Door de bril, wordt het proces van melatonine aanmaken, uitgesteld.
Onderzoeker Esther Habers en hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers van het LUMC in Leiden verwachten dat mensen met RA door de behandeling geleidelijk in een normaal 24-uurs ritme van waken en slapen komen.
