Wetenschap - actueel onderzoek naar reuma

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Het auto-immuunsysteem zorgt er normaal gesproken voor dat het lichaam schadelijke stoffen kan opruimen, zodat het gezond blijft. Dit systeem werkt alleen als de verschillende stoffen in het lichaam goed met elkaar communiceren: de ene lichaamseigen stof geeft de andere opdracht tot het onschadelijk maken van indringers. Bij mensen met reumatoïde artritis gaat die communicatie mis, waardoor ook niet schadelijke cellen worden aangevallen en er ontstekingen ontstaan. Hoe ontstaat die miscommunicatie? Een groot deel van de oorzaak ligt in ieder geval in een overproductie van bepaalde eiwitten. Afweercellen van mensen met reumatoïde artritis produceren meer ontstekingseiwitten. Dr. Erik Lubberts kijkt in zijn onderzoek naar een specifiek soort ontstekingseiwiten, de zogenaamde interleukines. Een deel van deze ontstekingseitwitten geeft verkeerde boodschappen door aan de afweercellen. Lubberts kijkt welke boodschap dat precies is. Als hij dat heeft ontdekt, zal hij kijken wat er gebeurt als hij die foute ‘boodschapperseiwitten’ in de ontstoken gewrichten uitschakelt. Worden de interleukines daarmee een stuk minder gevaarlijk? Hopelijk kunnen zijn bevindingen op termijn bijdragen aan de ontwikkeling van een nieuw medicijn tegen reumatoïde artritis.

Jeugdreuma

Jeugdreuma is een verzamelnaam voor gewrichtsontstekingen bij kinderen. Het lijkt op reuma bij volwassen, maar er zijn ook duidelijke verschillen. Omdat er vooralsnog geen betere alternatieven zijn, wordt jeugdreuma vaak hetzelfde behandeld als bij volwassenen. Zeker voor kinderen kan die behandeling erg heftig zijn, onder meer door de bijwerkingen. Het is tot op heden onbekend waarom een kind jeugdreuma ontwikkelt. Wel weten we dat het ontstaan van de ontstekingen te maken heeft met het auto-immuunsysteem, dat niet alleen tegen schadelijke stoffen vecht, maar ook tegen lichaamseigen stoffen. Daardoor ontstaan ontstekingen in de gewrichten en soms ook in de organen. Arts-onderzoeker Evelien Zonneveld-Huijssoon heeft recent onderzoek gedaan naar het effect van zogenaamde ‘heat shock eiwitten’. Dit zijn eiwitten die het auto-immuunsysteem kalmeren. De eiwitten kunnen via een neusspray worden toegediend, wat zorgt voor minder bijwerkingen. De spray werd succesvol getest op ratten met reuma. Zonneveld-Huijssoon hoopt dat er op den duur voldoende geld beschikbaar is om het nieuwe medicijn bij kinderen te testen.

Artrose

Dat mensen met artrose flinke pijn kunnen hebben, is bekend. Toch lijkt dat op het eerste gezicht niet logisch. Artrose is slijtage van het kraakbeen. Maar kraakbeen bevat geen zenuwen die pijnprikkels doorgeven aan de hersenen. Pathobioloog dr. Peter van der Kraan keek samen met onderzoeker Esmeralda Blaney Davidson waar die pijn dan vandaan komt. En wat bleek? Toch uit het kraakbeen! In kraakbeen zit een enorme hoeveelheid eiwitten opgeslagen die ervoor zorgen dat lichaamscellen groeien op de juiste plek en op de juiste manier. Een van die eiwitten is het zogenaamde TGF-beta, een groei-eiwit. Wanneer bij artrose-patiënten het kraakbeen slijt, komt er een aanzienlijke hoeveelheid van dit eiwit vrij. Het TGF-beta-eiwit stimuleert op zijn beurt weer een ander eiwit: de Nerve Growth Factor (NGF). En dit eiwit veroorzaakt op zijn beurt de pijn bij artrose. Het NGF-eiwit is namelijk verantwoordelijk voor het onderhouden van pijnzenuwen. Dat betekent dat wanneer het NGF-gehalte toeneemt, je veel gevoeliger wordt voor pijn. Blaney Davidson en Van der Kraan leggen uit: “Met ons onderzoek zijn we de eersten die aantonen dat het kraakbeen zelf een belangrijke bron van pijn bij artrose is. We hebben daarmee ook een verklaring gevonden voor gewrichtspijn bij artrosepatiënten zonder noemenswaardige ontsteking.” Dus wat artrosepatiënten die geen ontstekingen hadden al wisten, is nu bevestigd: ook zonder ontstekingen kan artrose flinke pijn geven.

Bechterew

De ziekte van Bechterew is een vorm van reuma waarbij patiënten last krijgen van ontstekingen in de heupen en de wervelkolom. Het is bekend dat mensen met de aandoening eerder te maken krijgen met hart- en vaatziekten. Hoe vaak, weten we niet precies en ook de reden is nog onbekend. Dr. Mike Nurmohamed en dr. Sjoerd Heslinga proberen op beide vragen een antwoord te vinden. Zij hebben voor hun onderzoek driehonderd Bechterew-patiënten tussen de 50 en 75 jaar geselecteerd. Alle patiënten krijgen een echo, lichamelijk onderzoek en bloedafname en een deel krijgt een MRI-scan. Dezelfde onderzoeken worden gedaan bij een controlegroep, bestaande uit honderd mensen die de aandoening niet hebben. De vergelijking van deze twee groepen zal naar verwachting aantonen hoe het komt dat Bechterewpatiënten sneller hart- en vaatziekten ontwikkelen. Als die informatie eenmaal in kaart is gebracht, wordt de volgende stap de behandeling van Bechterew zo aan te passen dat de ontwikkeling van hart- en vaatziekten hopelijk kunnen worden voorkomen.

Verder lezen over reuma?

• Reuma: zes etenswaardigheden
• Meer reuma-blogs

Advies van Mieke

Mieke en haar collega’s Iris, Bram en Jacolien staan iedere dag voor je klaar om vragen over jouw gezondheid te beantwoorden. Je kunt het A.Vogel Informatiecentrum bereiken per mail via info@avogel.nl of via het contactformulier op www.avogel.nl/advies.