Wie reuma en een kinderwens heeft, vraagt zich vast af of de reuma erfelijk overdraagbaar is. Als je ouder bent, en al kinderen had toen je reuma kreeg, speelt die vraag vast en zeker ook. Als ik reuma heb, krijgt mijn kind het dan ook? De vraag over reuma en erfelijkheid is niet heel gemakkelijk te beantwoorden. Erfelijke belasting verschilt namelijk per vorm van reuma. We zoomen daarom kort in op de factoren die meespelen.
Foutje in de genen
Een kindje in wording krijgt de helft van zijn genen van zijn moeder en de andere helft van zijn vader. Iedereen heeft kleine foutjes in de genen, maar sommige foutjes veroorzaken ziektes. Deze fouten noemen we mutaties. Soms wordt bij de geboorte al duidelijk dat een kind een ziekte heeft, maar het kan ook op latere leeftijd duidelijk worden.
Reuma en erfelijkheid
Sommige reumatische aandoeningen hebben een, zoals dat wordt genoemd, sterk erfelijk karakter. Dat betekent dat erfelijke factoren een rol spelen bij het ontstaan van een reumatische aandoening. Toch is het niet zo dat elk familielid de ziekte krijgt. Er is wel een grotere kans dat zij de ziekte ontwikkelen, ze zijn er als het ware 'gevoelig' voor. Zo kan je aanleg hebben geërfd voor artrose, maar zal de artrose pas ontstaan als er ook iets anders aan de hand is. Denk aan overbelasting, een val of overgewicht.
Voorbeelden van reumatische aandoeningen waarbij erfelijkheid een rol speelt, zijn de ziekte van Bechterew, jicht, artrose, reumatoïde artritis en osteoporose. Deze vormen van reuma komen in bepaalde families opmerkelijk vaker voor, er is dus een familiaire aanleg. Als je families apart bekijkt, valt ook de ernst van sommige vormen van reuma op. In sommige families is er sprake van een erfelijke vorm van reuma en uit de reuma zich ook hetzelfde in de ernst. Sommige families hebben juist een lichte vorm van reuma, terwijl bij andere families de ziekte op een meer ernstige manier uitpakt.
Artrose en spondylartritis
Bij artrose en de Ziekte van Bechterew zijn de meeste wetenschappelijke studies gedaan over de relatie tussen genetische aanleg en de ziekte.
Artrose
Bij artrose is bekend dat vooral de zwaardere vormen van artrose genetisch bepaald zijn. Bij familiaire artrose hebben mensen vaak al op jongere leeftijd klachten van kraakbeenafbraak in meerdere gewrichten. Uit onderzoeken blijkt dat het genafwijkingen in het bloed zijn. Het gaat om genen die belangrijk zijn bij de ontwikkeling van kraakbeen en bot.
Spondylartritis (SpA)
is een groep van reumatische ziekten, waarvan de ziekte van Bechterew de bekendste is. Ook bij deze groep van reumatische ziekten is bekend dat genen een rol spelen. Voor de ziekte van Bechterew geldt dat als één van de ouders de aandoening heeft, hun kinderen een kans hebben van ongeveer 1 op 10 (10%) om het ook te krijgen. Er loopt onderzoek waaruit moet blijken hoe deze genen veranderingen veroorzaken in de ontstekingscellen van mensen met spondylartritis.
Niet alleen genen spelen een rol
De kans is groot dat reuma een zogeheten 'multifactoriële ziekte' is. Dat betekent dat er wel een erfelijke aanleg zit in de familie, maar dat deze niet terug te vinden is in de genen. Er is dus geen sprake van een genmutatie, zoals bij de ziekte van Bechterew. Je weet dus ook niet hoeveel kans er is dat jij het ook krijgt. Erfelijke aanleg kan in dit geval wel invloed hebben, maar er zijn ook andere oorzaken die van belang zijn. Dat de ziekte ontstaat is een samenspel van meerdere oorzaken; zo is erfelijke aanleg een trigger, maar roken en overgewicht ook.
De rol van omgevingsfactoren
Dat geldt ook voor reumatische aandoeningen. Er moet aan een aantal voorwaarden zijn voldaan, wil iemand daadwerkelijk ziek worden. Zo spelen bij reuma niet alleen de genen een rol, maar ook de omgevingsfactoren. Daarmee worden zowel de levenswijze (denk aan roken en weinig bewegen) als eigenschappen van de omgeving ( denk aan fijnstof, temperatuur) bedoeld. Hoe zwaar de erfelijke factor bij reuma weegt, is niet bekend.
Wat te doen?
In principe is reuma dus niet één op één erfelijk overdraagbaar, al speelt erfelijkheid bij sommige reumatische aandoeningen wel een rol. Voorspellen of je kind 'jouw' reuma zal krijgen, kan dus niet. Gelukkig is het niet zo zwart-wit. Bij een kinderwens is het advies om je vragen over erfelijkheid te bespreken met je (huis-)arts; hij of zij kent jouw situatie en kan je specifieke en actuele informatie geven.
