Gezondheid is geen lineair proces
Het is goed om te weten dat gezondheid niet betekent dat je nooit ziek bent, nooit moe of nooit een pijntje of kwaaltje hebt. Af en toe ziek zijn is juist nodig voor gezondheid. Bedenk bijvoorbeeld dat door griep het afweersysteem weer sterker wordt en nieuwe antistoffen aanmaakt. Het lichaam is constant op zoek naar evenwicht en dit evenwicht verloopt niet langs een strakke lijn, maar in golven. Net als alles in de natuur, is het lichaam constant in beweging en aan het bijstellen. Het autonome zenuwstelsel regelt onder andere de ademhaling, de bloeddruk, de spijsvertering en nog een hele reeks andere processen waar we gelukkig niet bewust bij na hoeven te denken. Met behulp van verschillende receptoren wordt op allerlei plekken de situatie gemeten en naar gelang bijgesteld. Zo verloopt het afgeven van hormonen in fases en met feedbackloops. Is de hoeveelheid van een hormoon op een bepaald niveau gekomen, dan gaat er een seintje terug naar de hersenen en wordt de afgifte verminderd. Uit al die regelmechanismen vangen wij weer bewuste signalen op, een soort 'call to action': honger zodat we gaan eten, dorst zodat we drinken, moe zijn zodat we gaan slapen, enzovoort.
Wat gebeurt er als je niet naar de signalen van je lichaam luistert?
Het is best onvoorstelbaar hoe lang je door kunt gaan terwijl je niet goed voor je lichaam zorgt. We zijn gebouwd om tegen een stootje te kunnen. Zo kun je bijvoorbeeld jarenlang teveel werken, weinig rust nemen en maar doorgaan. Maar helaas moet je op een gegeven moment toch de tol betalen in de vorm van een burn-out. Ook kun je een hele lange tijd ongezond eten, maar uiteindelijk betaalt dat zich uit in vermoeidheid, overgewicht en andere klachten. Het is nooit goed om signalen van je lichaam te negeren. Wat je dan vaak ziet, is dat een klacht zich gaat verdiepen en ernstiger wordt. Hoe vaak hoor je niet dat als mensen eerder naar de dokter waren gegaan, ze beter af waren geweest. Door te luisteren naar je lichaam kun je vaak zelf tijdig de balans herstellen. Je krijgt dan ook weer feedback van je lichaam: 'ik voel me goed, ik heb energie, ik zit lekker in mijn vel', enzovoort.
Luisteren naar je lichaam gedurende de dag
Zonder ons lichaam zijn we nergens, dat merk je pas goed als je in één keer flink ziek wordt of als iemand in je omgeving getroffen wordt. Je wordt er dan pas echt mee geconfronteerd hoe belangrijk en basaal je gezondheid is. Vaak vergeet je je gezondheid als je heel druk bent en veel aan je hoofd hebt. Op zich niets mis mee, maar hoe drukker je bent hoe beter het is juist wel de vinger aan de pols te houden. Je hersenen kunnen namelijk prima op volle toeren draaien, maar het lichaam moet wel mee. Dat wil op zijn tijd frisse lucht, even een pauze, een blokje om, voldoende slaap, een beetje bewegen, waardevolle contacten en goede voeding. Trap niet in de val om constant maar bezig te zijn met je hoofd, maar neem bewust elke dag een aantal momenten waarop je even checkt hoe het met je lichaam en jou in het algemeen is. Vragen die je dan kunt stellen zijn:'Hoe is mijn ademhaling: langzaam, snel, diep of hoog? Hoe voelt mijn lichaam? Zit er ergens spanning en zo ja, waar? Hoe voelt die spanning? Wat voor een gedachten heb ik? Wat voor een emoties?' Dit kun je overal toepassen zonder dat iemand het door heeft. Ideaal om te doen als je staat te wachten in de rij, even doorverbonden wordt, tijdens een saaie vergadering of op de wc. Door regelmatig stil te staan bij hoe het met je gaat, wordt je veel helderder en werkt dat door op andere vlakken. Je gaat dan beter voelen wat wel en niet werkt voor jou en kunt er direct naar handelen.
Voeding en luisteren naar je lichaam
Tegenwoordig is het vrij lastig om te weten wat je nog kunt eten. Er is namelijk zo ontzettend veel informatie over voeding te vinden. Glutenvrij, veganistisch, vegetarisch, lactosevrij, geen E-nummers, Paleo, noem het maar op. Maar uiteindelijk bestaat er niet zoiets als één voedingspatroon of 'one size fits all'. Vers en onbewerkt eten is belangrijk als basis, maar de nuances zijn wel per persoon verschillend. Zet je zelf dan ook niet vast in een bepaald voedingspatroon, maar blijf van dag tot dag alert op hoe je lichaam reageert. Wanneer zit je vol en eet je dan nog door? Heb je echt honger, of misschien dorst? Ben je gespannen of verdrietig en wil je daarom eten? Hoe voel je je na de maaltijd? Heb je energie en ben je voldaan, of wordt je moe en krijg je een opgezwollen buik? Hoe is je stoelgang? Het kan zinvol zijn een tijdlang een voedingsdagboek bij te houden en tegelijkertijd elke dag te noteren hoe je energieniveau is en van welke klachten je last hebt. Soms kun je een relatie ontdekken tussen hetgeen je eet en wat je lichaam aangeeft. Wat je nodig hebt aan voeding en waar je behoefte aan hebt verschilt telkens weer; zo wil je als je ziek bent vaak geen zware maaltijden en vraagt je lichaam in de zomer meer om frisse salades en vers verkoelend fruit. Als het op voeding aankomt, ben ik dan ook een groot voorstander van 'eigenwijsheid'. Laat je lichaam en je gezonde verstand je per moment vertellen wat goed voor je is.
Vermoeidheid en luisteren naar je lichaam
Vermoeidheid kan verschillende oorzaken hebben, zoals een onderliggend fysiek probleem, maar ook situaties en mensen kunnen je energie kosten. door dagelijks goed te monitoren hoe het met je is, kun je vaak aanwijzingen vinden die de vermoeidheid verklaren. Geef je bijvoorbeeld toe aan je vermoeidheid en ga je op tijd naar bed? En dan niet één nachtje goed bijslapen, maar consequent? Kijk je vaak tot laat tv, of pak je in plaats daarvan ook weleens een boek? Geef je op je werk en privé goed je grenzen aan? Of blijf je doorgaan terwijl de koek allang op is? Mag je van jezelf wel uitrusten? Of zie je moe zijn als een zwakte? Wie of wat kost je energie? Blijf je met mensen omgaan terwijl je altijd vermoeid van ze terugkomt? Doe je genoeg dingen waar je blij van wordt en die je batterij opladen? Eet je voeding die je energie geeft op uitput? Wees lief voor je lichaam, dan is het dat ook voor jou!
