Komen dieren in de overgang?

Orka-oma en grootmoeder griend

 Volgens het tijdschrift Trends in Ecology & Evolution (2015) komt de menopauze voor bij sommige vissen, vogels, zoogdieren en ongewervelde dieren. Maar veel van deze diersoorten leeft niet lang meer als ze zich niet meer kunnen voortplanten.
Met uitzondering van de orka. Vrouwelijke orka's zijn namelijk vruchtbaar tot hun 40ste levensjaar, maar ze kunnen wel 80 tot 90 jaar(!) oud worden. Een leeftijd die mannetjes orka's niet halen. Waarom? Volgens onderzoekers zijn de vrouwtjes in de periode na de menopauze juist zo belangrijk om de familie te beschermen. Ze nemen een leidersrol op zich en geven hun kennis en vaardigheden door aan de volgende generatie. Dit vergroot de overlevingskans van de groep. Dit verschijnsel wordt ook wel 'de grootmoederhypothese' genoemd.
Hetzelfde geldt voor de Indische griend, een dolfijnsoort die in tropische en subtropische zeeën leeft. Deze zeezoogdieren zijn tussen hun 7e en 35e vruchtbaar en kunnen 60 jaar oud worden.

'De grootmoederhypothese' bij mensen

Naast deze walvissoorten is er één andere soort bekend die ook een lange menopauze kent: de mens. Voor veel biologen blijf het een raadsel waarom vrouwen nog zo lang leven na de menopauze. Evolutionair gezien zouden wij ook geen nut meer hebben als we ons niet meer kunnen voortplanten.
Een nieuwe theorie wijst ook bij ons in de richting van de grootmoederhypothese. Uit een onderzoek, gepubliceerd in PLOS Computational Biology blijkt dat oudere vrouwen het succes van hun nageslacht vergroten door te zorgen voor de kleinkinderen. Net als de orka en de griend kunnen ze hun familie helpen door hun jarenlange ervaring en kennis. Zo heeft de menopauze wél evolutionair nut; de energie wordt niet meer gestoken in de voortplanting, maar in het sterker maken van de familie.