Ongeveer dertig procent van de bevolking krijgt te maken met artrose. Daarnaast is er een groeiende groep mensen die, bijvoorbeeld als gevolg van een sportblessure, op jonge leeftijd te maken krijgen met de beperkingen die artrose hen oplegt.
Een deel van de mensen krijgt een kunstgewricht en moet noodgedwongen een minder actief leven leiden. Hoe fijn zou het zijn als er voor deze mensen een behandeling is die de pijn verzacht?
Genezing is nog niet mogelijk en ook de behandelingen zijn zeer beperkt, maar professor Marcel Karperien (Universiteit Twente) is vastbesloten om hier verandering in te brengen. Hij ontwikkelt een pleister die het beschadigde kraakbeen in gewrichten beschermt én helpt te herstellen, zonder dat daar een operatie voor nodig is.
Kun je kraakbeen herstellen?
Bij artrose is het kraakbeen in de gewrichten beschadigd. Dat leidt tot verlies van het kraakbeen. En kraakbeen dat weg is, kan niet herstellen. Toch? Ja en nee. Onder bepaalde omstandigheden kan het wél. Dat is mooi. Stel je wilt je kamer opnieuw behangen maar het pleisterwerk is beschadigd. Wat doe je? Voordat je begint met behangen, vul je de gaten in de muur op door te pleisteren. Waarom zouden artsen dat niet ook kunnen doen met beschadigd gewrichtskraakbeen, dacht Karperien. Zo gezegd, zo gedaan. Een pittige klus, maar niet onmogelijk.
Zo werkt de pleister
De pleister is geen pleister zoals we die kennen; het gaat om een injecteerbare, vloeibare pleister die uithardt. Het is een gel van stamcellen en lichaamseigen stoffen die van nature in het kraakbeen voorkomen. Het zijn geen eiwitten, maar suikers. Stamcellen kunnen zich namelijk goed vastzetten op die suikers en zorgen in het gewricht voor nieuw kraakbeengroei.
In het laboratorium werd de perfecte gel gemaakt: niet te dun en niet te dik. Te dunne gel zou na het inspuiten weglopen en niet op het kapotte kraakbeen blijven plakken, terwijl te dikke gel niet goed in een gewricht kan worden gespoten. De gel vormt een structuur die vergelijkbaar is met die van kraakbeen.
Via een kijkoperatie wordt gekeken waar het kraakbeen is beschadigd. Vervolgens wordt tijdens deze kijkoperatie met een speciaal ontwikkelde injectienaald de pleister op de juiste plek - de plek waar het kraakbeen is verdwenen - ingespoten. De injecteerbare pleister vult de plek op waar het kraakbeen is verdwenen en hardt op die plek uit. De pleister biedt een structuur waaraan lichaamscellen zich hechten en zo nieuw kraakbeen opbouwen. Net als een pleister die je op een huidwond plakt, beschermt de injecteerbare pleister het kraakbeen tegen verdere achteruitgang. Dat betekent dat het ook bescherming moet bieden tegen de krachten die in een gewricht loskomen bij bewegen. Maar dat is niet het enige: het creëert ook een omgeving waarin het beschadigde kraakbeen zichzelf kan herstellen. Enkele weken later kunnen mensen pijnvrij rondlopen. Het lichaam breekt de pleister na verloop van tijd zelf af. Zo kan het kraabeen in gewrichten worden beschermd en hersteld, zonder dat daar een operatie voor nodig is.
De injecteerbare pleister is nu alleen nog getest op paarden. Want, ook dieren kunnen artrose hebben en hierdoor pijn ervaren. Bij paarden verloopt bovendien een kijkoperatie precies hetzelfde als bij mensen. Hierdoor kon niet alleen de effectiviteit van de gel worden aangetoond, maar ook de operatietechniek worden geoptimaliseerd. De gel die in het gewricht van de paarden ging, bleek goed te blijven plakken, was veilig en beschermde het beschadigde kraakbeen.
Het onderzoek is nog steeds in volle gang en Karperien hoopt spoedig de injecteerbare pleister te kunnen testen bij mensen. De nieuwe behandeling kan eind 2020 beschikbaar zijn, mits voldoende financiële middelen de verdere ontwikkeling mogelijk maken.
* Bron: Reuma Nederland
