Diabetes (suikerziekte)

Diabetes is een aandoening waarbij je bloedsuikerspiegel ontregelt is. Je lichaam maakt te weinig of geen insuline aan, of je reageert niet goed op insuline.

Glucose

Lichaamscellen hebben glucose nodig. De cellen zetten glucose om in water en koolzuur en gebruiken de energie die daarbij vrijkomt. Een spiercel kan hiermee samentrekken, een zenuwcel kan een prikkel doorgeven en ga zo maar door.

De bloedsuikerspiegel

Ons lichaam regelt het zo dat het bloed steeds ongeveer een constante hoeveelheid glucose (bloedsuiker) bevat: de bloedsuikerspiegel. De alvleesklier is één van de belangrijkste klieren die deze spiegel op een juist niveau houdt. Wanneer het uit ons voedsel opgenomen glucose de lever bereikt, wordt het omgezet tot grotere moleculen die de naam glycogeen dragen. Deze worden daar opgeslagen als reserve. Is de maximale hoeveelheid bereikt dan zet de lever de rest om in (onderhuids) vet.

De alvleesklier

Terug naar de alvleesklier. Dit orgaan maakt insuline aan, het hormoon dat er voor zorgt dat een cel de eerdergenoemde glucose kan opnemen. Wanneer de alvleesklier te weinig of zelfs geen insuline aanmaakt of als de lichaamscellen niet op de juiste manier reageren op insuline, spreken we van suikerziekte: diabetes mellitus. Het gevolg is dat de cellen glucose niet opgenomen kunnen worden en hierdoor stijgt het bloedsuikergehalte; dit noemt men hyperglykemie.

Het teveel aan glucose in het bloed wordt door de nieren uitgescheiden. Daarvoor is veel water (urine) nodig. Daarom heeft een ‘suikerpatiënt’ vaak dorst en moet veel plassen. Maar waar halen de cellen die door het gebrek aan insuline geen glucose als brandstof kunnen opnemen, nu hun energie vandaan? Vet wordt hier als alternatieve brandstof gebruikt. Bij de verbranding komen hierbij onder meer boterzuur en aceton vrij. Een ophoping van deze voornamelijk zure stoffen noemen we acidose ('verzuring'), wat leidt tot braken en daardoor nog meer vochtverlies. In het ergste geval kan iemand hierdoor in coma raken.

Niet behandelde diabetes kan tot nare complicaties leiden, zoals schade aan bloedvaten (slechte bloedtoevoer en daardoor slechte wondgenezing), zenuwen (afwijkingen in het gevoel) en andere lichaamsdelen (hart- en herseninfarcten, dichtslibben van bloedvaten, verminderd gezichtsvermogen door schade aan bloedvaten in het oog). Een slechte wondgenezing en een verhoogde vatbaarheid voor infecties doen zich ook voor.
Het is daarom belangrijk dat de bloedsuikerspiegel goed in de gaten wordt gehouden en complicaties direct worden gemeld. Daarnaast kan de kans op schade zo klein mogelijk worden gehouden door goede wondverzorging en goede doorbloeding

Er zijn twee verschillende vormen van diabetes: Type I: Bij deze vorm van diabetes is er een ernstig tekort aan insuline, vaak als gevolg van het afsterven van de celgroepen in de alvleesklier (eilandjes van Langerhans). Deze cellen maken onder meer insuline. Wat de oorzaak van het afsterven van de cellen is, is nog onbekend. Mensen met deze vorm van diabetes moeten regelmatig insuline toedienen. Het wordt daarom ook wel insulineafhankelijke diabetes genoemd.
Veel voorkomende symptomen van type I diabetes zijn:

• veel dorst;
• vaak moeten plassen;
• abnormale vermoeidheid;
• snel vermageren.

Type II: Bij type II diabetes produceert de alvleesklier nog wel insuline. Echter, de cellen kunnen deze insuline niet herkennen en zijn als het ware ongevoelig (resistent) voor de werking van insuline. Deze vorm van diabetes komt vaker voor bij mensen ouder dan dertig jaar en wordt ook wel niet-insulineafhankelijke diabetes genoemd.
Enkele kenmerken die bij deze vorm van diabetes horen zijn:

• vaak jeuk hebben;
• veel dorst hebben;
• vaak moeten plassen;
• wondjes genezen vaak slecht.

Deskundigen verwachten de komende jaren een explosieve stijging van het aantal diabetespatiënten. Door ongezonde leef- en voedingsgewoonten komt de ziekte op steeds jongere leeftijd voor.

Over het ontstaan van diabetes tast men nog grotendeels in het duister. Van type II is een aantal risicofactoren bekend.
Tot de risicofactoren behoren:

• het voorkomen van de ziekte in de familie;
• overgewicht;
• te weinig lichaamsbeweging.

Met een combinatie van deze factoren heb je een grotere kans op het krijgen van diabetes. Wat je erfelijk meekrijgt, heb je niet in de hand. Aan overgewicht en te weinig lichaamsbeweging kun je wel iets doen. Kies voor een evenwichtige levenswijze en ga er dagelijks even op uit, ga bijvoorbeeld wandelen of fietsen in de buitenlucht.

• Vermijd snel opneembare suikers, zoals glucose (druivensuiker) en gewone suiker.
• Geef de voorkeur aan niet geraffineerde producten, zoals volkorenbrood, zilvervliesrijst, muesli. Raadpleeg eventueel een diëtiste.

Geen enkele vorm van diabetes (suikerziekte) is geschikt voor zelfmedicatie. Raadpleeg een arts. Aanvullend kun je contact opnemen met één van onze deskundigen van het A.Vogel Informatiecentrum voor persoonlijk advies over voeding en leefwijze.

Wie kiest voor langzame verteerbare koolhydraten voorkomt hoge pieken en lage dalen in de bloedsuikerspiegel. Dit zorgt voor een gelijkmatige bloedsuikerspiegel. Probeer om die reden zo min mogelijk geraffineerde graanproducten te eten (witbrood, witte rijst en suiker). Geef de voorkeur aan voeding die de omzetting naar glucose vertraagt, bijvoorbeeld aardappelen, volkorenproducten, zilvervliesrijst en volkoren pasta.

Bepaling van de hoeveelheid glucose in het bloed is een belangrijk hulpmiddel om diabetes te ontdekken. Belangrijk is dat dit gedaan wordt op een nuchtere maag; acht uur voor de bloedafname mag niet worden gegeten. Normale waarden zijn (nuchter): 4,0 – 5,5 mmol/l.

Meet met een meetlint de omtrek van de taille (ter hoogte van de navel). Dit is een eenvoudige, maar betrouwbare test die aangeeft of er een verhoogd risico is op het krijgen van diabetes.

* Voor mannen: een omtrek van 94 centimeter of meer geeft een verhoogd risico.

* Voor vrouwen: een omtrek van 80 centimeter of meer geeft een verhoogd risico.

• Hypoglykemie